Valencia zonder Fallas? Dat is niet denkbaar. Het voorjaarsfeest drukt immers het hele jaar zijn stempel op het sociale en maatschappelijke leven van de stad.
Scheppen, om vervolgens te verbranden: de kleurrijke Fallas-poppen zijn gewijd aan de ondergang.
Er zijn dingen in het leven die je meegemaakt moet hebben. Het voorjaarsfeest van Valencia hoort daar ook toe. Het is een enorme belevenis, die bij buitenlandse bezoekers tegelijk verwondering, onbegrip en enthousiasme oproept. Fallas is veel meer dan een fiesta, omdat het de levensfilosofie van de inwoners van Valencia weerspiegelt. Daardoor maken ook degenen die buiten de week van 12 tot 19 maart Valencia bezoeken altijd wel iets van Fallas mee.
Een brandende leeuw in de nacht van19 maart. Adiós, winter!
Op veel plekken in Europa is het traditie om het afscheid van de winter groots te vieren. Dat geldt met name voor de Duitstalige landen; in Zürich bijvoorbeeld wordt een kunstzinnig vervaardigde sneeuwman verbrand. En ook ons eigen carnaval kent wortels die te maken hebben met het verdrijven van de winter.
Ook Fallas staat in deze traditie. Vroeger stapelden de timmerlui en schrijnwerkers hun restanten hout op de pleinen van de stad op en verbrandden die op de naamdag van hun schutspatroon, de heilige Jozef. Ergens op een onbewaakt ogenblik in dat verleden heeft een grappenmaker een houten figuur vervaardigd en op de houtbergen gezet. Daar zijn inmiddels ware kunstwerken uit voortgekomen: metershoge sculpturen uit hout, papier-maché of piepschuim, die actuele thema’s uitbeelden of bepaalde figuren op de hak nemen. Verspreid over de stad worden er zo’n zevenhonderd van zulke Fallas-monumenten opgebouwd, zodat er voor het autoverkeer tijdens het voorjaarsfeest bijna geen doorkomen aan is. In deze periode is Valencia een soort eenmalige, enorme openluchtbeeldengalerie – tot aan de vuurnacht van 19 maart, als alle Fallas-monumenten in brand worden gestoken. In zekere zin wel.
Zonde, maar zo is het leven! En volgend jaar zijn er weer nieuwe beelden. Sowieso zijn de Valenciano’s er diep van overtuigd dat je altijd naar voren moet kijken. Mediterraan optimisme … In Spanje wordt op 19 maart, de dag van de heilige Jozef, tegelijk vaderdag gevierd. Daarnaast worden in Spanje naast verjaardagen naamdagen gevierd. En omdat José een veelvoorkomende naam is, zowel bij mannen als bij vrouwen (bijvoorbeeld María-José, Josefina), viert zowat half Spanje op 19 maart deze naamdag, wat de feestvreugde alleen maar vergroot.
Bloemen voor de beschermheilige
Het twee dagen durende Ofrenda de Flores, (meestal op 17 en 18 maart) is een diep emotionele gebeurtenis. Meer dan honderdduizend mensen in klederdracht nemen deel aan de bloemenprocessie ter ere van de Virgen de los Desamparados, de beschermheilige van de stad. Begeleid door muziekkapellen trekken de falleros vanuit hun clubhuizen naar de Plaza de la Virgen, die langzaam verandert in één grote geurende bloemenzee.
Spaanse pyromanen maken veel lawaai Fallas is vooral een luidruchtige aangelegenheid aangezien de Valenciano’s dol zijn op vuurwerk. Buskruit kent in deze stad een lange geschiedenis. De grote pyrotechnische fabrieken genieten wereldfaam en leveren overal ter wereld hun producten. Tijdens de laatste dagen van het feest komen honderdduizenden inwoners en toeristen samen om het vuurwerk- en lichtspektakel te bewonderen dat plaatsvindt in de oude bedding van de rivier de Turia. Wilde je het altijd al een keer laten knallen? Dan ben je in Valencia op de juiste plek. Dat de Valenciano’s buskruit in hun bloed hebben, is duidelijk als je ziet hoe zelfs kleine dreumessen hun voetzoekers afsteken, tot grote vreugde van hun ouders. Dus laat het kind in je los en koop een paar mooie knallers.
Overal ter wereld kun je van nachtelijk vuurwerk genieten, maar alleen In Valencia zie je de zogeheten mascletàs, die alleen uit voetzoekers en granaten bestaan en in de Fallas-tijd elke dag om 14.00 uur worden afgestoken op de Plaza del Ayuntamiento. Het spektakel duurt zo’n vijf minuten. Wat voor veel toeristen slechts een oorverdovend lawaai is, klinkt de Valenciano’s als muziek in de oren. Degenen die het vuurwerk afsteken worden vereerd als helden en tijdens het aansluitende biertje worden het ritme, de categorieën vuurwerk en de rookontwikkeling uitvoerig besproken en becommentarieerd.
Museo Fallero
Onderdeel van de metershoge Fallas-beelden zijn de zogeheten ninots, die personages uitbeelden. Duizenden van zulke figuren van papier-maché vinden in de nacht van 19 maart de vuurdood. Eén van de figuren echter wordt via een volksraadpleging gered en krijgt een plekje in het Museo Fallero . Dat heeft in de loop der jaren een originele verzameling ninots opgebouwd. Trots en in zijde gehuld: zo dossen de Valenciaanse meisjes en vrouwen zich tijdens Fallas uit.
Zijde, niet alleen voor klederdracht
Dat de zijde-industrie in Valencia al in de middeleeuwen een belangrijke rol speelde, bewijst de zuilenhal in de Lonja de la Seda, de historische zijdebeurs. De stoffen van de Valenciaanse klederdracht zijn bijzonder rijk versierd; tijdens het volksfeest tonen de falleras al dit moois hier dan ook graag aan het publiek. En omdat men zich op tijd moet voorbereiden om weer nieuwe kleding te maken, zijn de winkels die de benodigde stoffen verkopen het hele jaar open. Iedereen die geïnteresseerd is in mooi textiel, raad ik aan een bezoek te brengen aan zo’n winkel, zoals Aguas de Marzo of Tejidos Dalila . Ze laten je de prachtstoffen graag zien. Al met één of twee meter van zulke stof kun je een leuk kledingstuk of accessoires (laten) maken.